Introductie

 

Geheugenklachten kunnen erg beangstigend zijn, vooral omdat veel mensen het associëren met dementie. Het is goed om te weten dat er onderscheid gemaakt kan worden tussen functionele aandachts- en concentratieproblemen (functionele cognitieve stoornis) en dementie.

Functionele cognitieve stoornis is een probleem met geheugen of concentratie dat optreedt wanneer de hersenen niet werken of functioneren zoals we dat nodig hebben. Functionele cognitieve symptomen worden niet veroorzaakt door ziekte of hersenbeschadiging, maar komen uit de hersenen.

Waar dementie gepaard gaat met duidelijke, vaak progressieve geheugenproblemen, blijven functionele problemen meestal beperkt tot aandacht en concentratie. Mensen met functionele aandachtsproblemen hebben doorgaans moeite om hun aandacht vast te houden, maar hun geheugen is niet beschadigd op de manier die bij dementie voorkomt.

Sommige mensen hebben relatief milde functionele cognitieve symptomen, soms naast andere gezondheidsproblemen. Voor andere mensen zijn geheugensymptomen het grootste probleem dat hun dagelijkse leven beïnvloedt, en de term functionele cognitieve stoornis wordt gebruikt. Functionele cognitieve symptomen kunnen beangstigend zijn. Ze kunnen normale activiteiten zoals werken en socialiseren veel moeilijker maken. Sommige mensen zijn bezorgd dat hun problemen kunnen worden veroorzaakt door een vorm van dementie, zoals de ziekte van Alzheimer, of mogelijk verband houden met schade na een licht ongeval.

 

 

DIAGNOSE

 

Om te beslissen of iemands geheugen- en denkproblemen het gevolg zijn van hersenaandoeningen of schade, of dat het functionele cognitieve symptomen zijn, worden de klachten beoordeeld door een specialist op dit gebied, zoals een neuroloog, psychiater, psycholoog of geriater,

Het is mogelijk om een zelfverzekerde en nauwkeurige diagnose te stellen van functionele cognitieve symptomen. Het hebben van een definitieve diagnose kan mensen helpen manieren te vinden om hun symptomen te verbeteren.

Leeftijd is een belangrijke factor om onderscheid te maken: op jongere leeftijd is de kans op dementie erg klein, en komen functionele klachten veel vaker voor dan dementie.

Daarbij kunnen testen zoals neuropsychologisch onderzoek helpen om het onderscheid beter in kaart te brengen, als er twijfels blijven na een eerste poli bezoek. Het is echter lang niet altijd nodig om uitgebreide testen te doen, als het duidelijk blijkt dat het functionele geheugenklachten betreft. Ook is het meestal niet zinvol om een CT of MRI scan te doen, omdat de diagnose functionele geheugenklachten niet te zien is op een scan. Ook de diagnose dementie kun je niet stellen op een hersenscan.

 

Ondanks dat er geen sprake is van een ernstige ziekte als dementie, kunnen functionele aandachts- en concentratieproblemen dagelijks functioneren negatief beïnvloeden. Het vinden van een oplossing is helaas niet altijd gemakkelijk. Soms kan cognitieve therapie bij een psycholoog helpen bij verminderen van de klachten. Er zijn geen medicijnen die de klachten kunnen verbeteren.

 

 

Voorbeelden

 

Hieronder voorbeelden van geheugen- en concentratieproblemen die veel mensen weleens ervaren en die vaak verband houden met functionele aandachtsproblemen:

 

  • Ik liep de trap op, maar eenmaal boven wist ik niet meer waarom ik daarheen was gegaan.
  • Ik verlies vaak mijn sleutels / ik weet niet waar ik mijn portemonnee heb gelaten etc
  • Als ik lees, moet ik opnieuw beginnen want ik ben vergeten wat ik de vorige keer heb gelezen.
  • Ik weet niet meer waar we vorig jaar naartoe zijn gegaan op vakantie.
  • Ik ben vergeten wat de afspraak was op het werk bij een vergadering.
  • Ik kan gesprekken niet goed bijhouden.
  • Ik kan me de route terug op de fiets/ in de auto niet meer goed herinneren (automatische piloot)
  • Ik kon de naam niet herinneren van de persoon die ik vorig jaar heb leren kennen en toen meerdere keren heb gezien.
  • Ik moet altijd een boodschappenlijst maken, want anders kom ik met de verkeerde dingen thuis.
  • Ineens kon even ik me mijn pincode niet herinneren (blackout) en even later wist ik het weer.
  • Ik heb het gevoel dat mijn hersenen in een mist zitten (brainfog).
  • Ik heb soms een woord op de punt van mijn tong, maar kan er dan niet opkomen.
  • Ik kan me veel details van een film van vorig maand niet meer herinneren.

Deze ervaringen zijn normaal en komen vaak voor bij mensen met functionele aandachtsproblemen, en wijzen meestal niet op dementie. Het gaat vooral om tijdelijke vergeetachtigheid of het niet volledig opslaan van informatie door afleiding of verminderde concentratie. Ze worden bij de meeste mensen ook vaak tijdelijk in sommige fases van het leven veroorzaakt door alledaagse factoren zoals stress, vermoeidheid, of overbelasting.

Wat veroorzaakt functionele cognitieve symptomen?

 

Functionele cognitieve symptomen kunnen om verschillende redenen optreden. Vaak is er meer dan één onderliggende oorzaak aanwezig.

Functionele cognitieve symptomen kunnen 'uit het niets' komen, maar kunnen ook beginnen na een verwonding of traumatische gebeurtenis. Hoofdletsel of licht traumatisch hersenletsel (soms hersenschudding genoemd) is een veelvoorkomende trigger.

 

De meeste dingen die functionele cognitieve symptomen veroorzaken, doen dit door een reeks hersenprocessen genaamd aandacht te verstoren.

Hoewel ons vermogen om informatie te leren en op te slaan enorm is, is onze aandacht beperkt. We kunnen ons slechts op een klein deel van de wereld tegelijk concentreren. Als je je aandacht niet op nieuwe informatie kunt richten, kun je die informatie niet leren en onthouden.

Voorbeelden van dingen die de aandacht kunnen verstoren:

-Lichamelijke klachten

-Pijn

-Slaapproblemen

-Stress

-'Softwarefouten', bijvoorbeeld vastlopen in onvrijwillige denk lussen

-Ervaring met een blessure of stressvolle gebeurtenis

-Medicijnen

 

Beeld ik het me in?

 

Functionele cognitieve symptomen zijn echt. Ze worden niet "bedacht", "ingebeeld" of "overdreven" genoemd.

Voor sommige mensen kunnen depressie of angst een belangrijke factor zijn die kan bijdragen aan de ontwikkeling van functionele cognitieve symptomen. Zelfs voor mensen die over het algemeen niet depressief of angstig zijn, kunnen zorgen over de cognitieve symptomen hun symptomen verergeren en het moeilijker maken om te herstellen. Veel mensen met functionele cognitieve symptomen zijn niet depressief of angstig, maar het is belangrijk om depressie en angst te herkennen wanneer ze ook aanwezig zijn, omdat het behandelen van deze problemen kan helpen de symptomen te verbeteren.

 

Hoe vaak komen dit soort klachten voor?

 

In een onderzoek werden 127 gezonde jongvolwassenen zonder bezorgheid over hun geheugen (gemiddeld 27 jaar) gevraagd hoe vaak zij een vorm van geheugenverlies hadden. Veel mensen hadden minimaal een keer per week deze klachten:

-Moeite met vinden van een woord : 57%

-Een kamer binnen lopen en vergeten waarvoor ze naar binnen gingen:  51%

-Iets vergeten te kopen in de winkel: 47%

-Een belangrijk gesprek, afspraak of boodschap vergeten: 35%

-Een pincode of telefoonnummer vergeten: 28%

-Iets niet meer herinneren tijdens een activiteit op de automatische piloot: 16%

 

Zelfhulpstrategieën

 

  1. Informatie

De eerste stap bij het omgaan met een symptoom is om het beter te begrijpen. Het lezen van dit informatieblad is de eerste stap. Hoe beter u begrijpt waarom uw geheugen niet werkt, hoe beter u manieren kunt ontwikkelen om beter om te gaan met geheugenverlies. Als u andere neurologische symptomen hebt die deel uitmaken van dezelfde functionele neurologische stoornis, kan het lezen daarover op de website neurosymptoms.org u helpen om meer zin te geven aan wat er is gebeurd.

 

  1. Beheer eventuele verergerende factoren

Het is belangrijk om factoren te identificeren die uw symptomen erger kunnen maken, zodat u kunt proberen ze waar mogelijk te veranderen.

  • Gebruikt u medicijnen die cognitieve symptomen kunnen verergeren? Veel soorten medicijnen, met name pijnstillers en slaappillen, kunnen geheugensymptomen verergeren. Vraag uw huisarts of specialist of deze kunnen worden aangepast.
  • Is uw slaappatroon goed? Probeer anders het advies over 'slaaphygiëne' op te volgen om dit te verbeteren. Bewegen kan ook uw slaap en algemene welzijn verbeteren.
  • Heeft u last van depressie of angstsymptomen? Vraag uw arts of u baat zou kunnen hebben bij een behandeling hiervoor.
  • Heeft u chronische pijn? Als dat zo is, zou u baat kunnen hebben bij het leren van pijnbeheersingsstrategieën. U kunt uw arts vragen of er een pijn revalidatie programma in uw omgeving is waarnaar u kunt worden doorverwezen.
  • Heeft u een gezond activiteitenpatroon? Mensen met een functionele neurologische stoornis (inclusief cognitieve symptomen) raken soms in een 'boom and bust'-patroon. Dit is wanneer ze zichzelf op goede dagen zo hard pushen dat ze zich daarna een aantal dagen veel slechter voelen.Het is beter om te proberen je activiteit te "gelijk te trekken" door op goede dagen iets minder te doen en op slechte dagen iets meer. Zodra je dit hebt bereikt, kun je heel geleidelijk je activiteitsniveau opbouwen.

 

  1. Houd er rekening mee dat geheugenverlies en vergeten een normaal onderdeel zijn van de ervaring. Het is belangrijk om geen abnormaal hoge normen te stellen aan je geheugen. Geheugenverlies, korte periodes waarin we op de 'automatische piloot' hebben gestaan ​​en het vergeten van namen of onbelangrijke details over gebeurtenissen uit het verleden zijn allemaal volkomen normale ervaringen. Mensen die vertrouwen op een zeer hoog functionerend geheugen en concentratievermogen, merken kleine geheugenverliezen en mogelijk eerder op of maken zich er sneller zorgen over.

 

Bronnen: FND guide neurosymptoms, functionelebewegingsstoornissen.nl