Neurologische complicaties en gevaren van lachgas gebruik
WAT IS LACHGAS
Lachgas (distikstofmonoxide, N2 O) is een kleurloos, niet-irriterend, zoetgeurend en zoet smakend gas. Het wordt al vanaf eind 18e eeuw in de geneeskunde gebruikt om patiënten kortdurend onder narcose te brengen. Medicinaal lachgas heeft zeer geringe effecten op functies zoals ademhaling en bloedsomloop. Als kortwerkende pijnstiller wordt het bijvoorbeeld gebruikt door tandartsen en in ambulances. Het gas remt namelijk de pijnprikkel en werkt kalmerend. Ook wordt het aangeboden aan mensen met prikangst of als zelf te doseren pijnstilling bij bevallingen. Medische toediening van lachgas (gemengd met zuurstof), mits
kortdurend en deskundig gebruikt, heeft weinig bijwerkingen. Uit de medische literatuur blijkt dat als lachgas tijdens een ingreep langdurig (2-4 uur lang) wordt toegediend, er verschijnselen kunnen ontstaan zoals versnelling van ademhaling en hartslag, hartritmestoornissen, verhoogde bloeddruk, acuut hartfalen, pupilverwijding, extreem zweten en soms spontane spiersamentrekking. Tegenwoordig maakt men bij langere ingrepen gebruik van andere narcosemiddelen. Lachgas wordt ook als drijfgas gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie en in de auto- en motorsport om het vermogen van verbrandingsmotoren te vergroten.
Acute gezondheidsrisico’s:
• Duizeligheid en evenwichtsstoornissen, verwardheid, hoofdpijn, misselijkheid en
flauwvallen. Deze klachten hangen mogelijk samen met zuurstoftekort in de hersenen.
Als de gebruiker veel blijft in- en uitademen in de ballon, als deze persoon twee patronen
in 1 ballon doet, of als iemand snel meerdere ballonnen achter elkaar neemt in een sessie,
vergroot dit de kans op zuurstoftekort. Soms leidt het zelfs tot bewusteloosheid, waarbij de
gebruiker ongelukkig kan vallen.
• Uit navraag bij het het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) blijkt dat er in 2019
in totaal 128 informatieverzoeken worden gedaan bij vermoedelijke intoxicaties met
lachgas. Er werd informatie opgevraagd voor acute klachten zoals hierboven beschreven. In
50% van de gevallen ging het om gebruik van grote hoeveelheden lachgas, 31% gebruikte
lachgas uit een tank en 36% had neurologische problemen. In 2020 bleef het aantal verzoeken
stijgen: tot en met augustus zijn er 102 gevallen van lachgas intoxicaties gemeld. In 70% van
deze gevallen is lachgas in grote hoeveelheid gebruikt, in 52% van de gevallen werd lachgasuit een tank gebruikt en in 49% van de gevallen was er sprake van neurologische problemen.(9)
• Ook is pijn op de borst, stoornissen van het gezichtsvermogen, verwardheid en angst
aanleiding voor het zoeken van medische hulp.(10)
• Lachgas gecombineerd met grote hoeveelheden alcohol (of andere verdovende middelen) is
zeer gevaarlijk. Door het verdovende effect van alcohol is er geen goede, adequate ademprikkel, waardoor er meer kans is op zuurstoftekort.
• Bij inademing van lachgas rechtstreeks uit de tank, gaspatroon of spuit is er kans op bevriezing van lippen of longen. Dit komt echter zelden voor, door het gebruik van ballonnen.
• Brandwondencentra in Nederland waarschuwden in april 2019 voor ernstig letsel geassocieerd met lachgasgebruik. Gebruikers die ballonnen vullen vanuit een grote tank, klemden die tussen de benen. Omdat ze tijdens het vullen zelf ook onder invloed waren van lachgas, hadden ze niet door dat de tank ijskoud is. De slachtoffers kregen bevriezingsverschijnselen van de huid (vergelijkbaar met 2e en 3e graads brandwonden) waarbij een operatie nodig is en blijvende littekens ontstaan.
• In de Monitor Drugsincidenten (MDI) bleef het aantal geregistreerde gezondheidsincidenten
met lachgas in 2019 beperkt (2%), maar er is wel sprake van een verdubbeling in één jaar
tijd. In een kwart van de gevallen werd lachgas gecombineerd met (een) andere drug(s), vooral
met ecstasy (37%), cocaïne (33%) en/of cannabis (22%). Ook werd er in de helft van de
gevallen gecombineerd met alcohol. Een vijfde van alle patiënten met een lachgas-intoxicatie is
bovendien minderjarig; het hoogste percentage onder alle geregistreerde drugsincidenten.
• Lachgas verstoort de waarneming en het reactievermogen en handelingen met ballonnen
in de auto kunnen de aandacht afleiden van het verkeer. Hierdoor is het niet veilig om deel te
nemen aan het verkeer.
• Het aantal verkeersincidenten waarbij lachgas mogelijk een rol speelde nam de laatste jaren
toe. De politie heeft duizenden processenverbaal doorzocht naar de term “lachgas” in combinatie met de woorden ballon, gasfles of cilinder. In 2017 kwamen zij op 130 incidenten;
in 2018 waren het er 380 en 960 in de eerste helft van 2019.
• Uit een enquête van Team Alert en NOS onder 193 jongeren die als bestuurder van een auto
lachgas gebruiken, blijkt dat veel jongeren daar het risico niet van inzien. Bijna de helft van hen
(47%) denkt dat dit hun rijstijl niet beïnvloedt.
• De effecten van lachgas duren een paar minuten. Maar ook daarna kunnen gebruikers nog
onoplettend zijn. Hoe lang het precies duurt is niet goed onderzocht en dit kan per persoon
verschillen. Deelname aan verkeer is daarom ook af te raden in de uren na het gebruik.
Neurologische risico's: invloed van lachgas op het zenuwstelsel
• Deze klachten worden veelvuldig gemeld in de dagen na gebruik : verdoofd gevoel in ledematen
en pijnscheuten, gevoelloosheid of tintelingen in handen en voeten.
• Deze klachten komen niet alleen voor bij langdurig gebruik van lachgas of bij eenmalig
excessief gebruik. Ook bij beperkt gebruik komt dit voor. Een op de drie gebruikers meldt
klachten zoals tintelingen in handen en voeten en geeft daarbij aan vijf tot tien ballonnen te
hebben gebruikt. Deze klachten kunnen duiden op neurotoxiciteit (vergiftiging). Gebruik van lachgas dient direct gestaakt te worden.
• De klachten worden veroorzaakt door een tekort aan vitamine B12, doordat lachgas de
opname van vitamine B12 blokkeert. Dit kan tot bloedarmoede, zenuwschade, schade van het ruggenmerg en uitval- of verlammingsverschijnselen leiden. Het preventief innemen van vitamine B12 heeft vermoedelijk weinig effect; er kan toch neurologische schade ontstaan.Dit komt omdat vitamine B12 inactief wordt gemaakt door lachgas.
• De volgende groepen zijn extra kwetsbaar, dat wil zeggen dat ze mogelijk bij eenmalig gebruik al
klachten kunnen krijgen: minderjarigen, vrouwen in de vruchtbare leeftijd, mensen met hart- en vaat aandoeningen en mensen met een laag vitamine B12 gehalte, zoals vegetariërs en veganisten. Zij lopen sneller risico op het ontwikkelen van dit tekort doordat vitamine B12 doorgaans gehaald wordt uit vlees, vis, zuivel en eieren.
• Hoe meer en hoe langer er gebruikt wordt, hoe groter de kans op aanhoudende gevoelloosheid
en tintelingen. Deze klachten kunnen leiden tot de ontwikkeling van myelopathie en
polyneuropathie: zenuwschade aan het ruggenmerg.
Indien na gebruik van lachgas deze klachten ontstaan, dient dus lachgas direct gestopt te worden.
Doorgaan met gebruik kan leiden tot toenemende verlammingsverschijnselen, ook al wordt extra vitamine B12 toegediend.
(Bron: Trimbos instituut)