Rughernia

Wat is het?
Een hernia nuclei pulposi (HNP, kortweg hernia) is een uitstulping van een tussenwervelschijf die een zenuw beknelt die naar het been (of naar de arm) loopt. Een hernia komt meestal laag in de rug voor (en minder vaak in de nek).

 

Waar heb je last van?
De voornaamste klacht is lage rugpijn die uitstraalt naar een been De pijn ontstaat meestal in korte tijd, vaak zonder duidelijke aanleiding, soms plotseling, bijvoorbeeld bij tillen. De uitstralende pijn in het been is erger dan de rugpijn. Vaak zijn er ook tintelingen of een doof gevoel in een deel van het been of in de voet. De pijn neemt vaak toe bij hoesten en persen. Meestal geeft liggen verlichting van de pijn. 

 

Wat is de oorzaak?
De tussenwervelschijf bestaat uit een elastische ring en een zachte binnenkant. Door een verticale houding ontstaat druk op de elastische ring. Door verslapping daarvan kan de zachte binnenkant gaan uitpuilen en afknelling van een zenuw die in de buurt loopt, veroorzaken. Hernia's komen meestal voor op een leeftijd tussen 25 en 50 jaar, vaker bij mannen, maar hernia's kunnen optreden vanaf de adolscentie tot de bejaarde leeftijd.

Hoe wordt de diagnose gesteld?
Op grond van de klachten alleen is de diagnose meestal al duidelijk. Met bepaalde tests bij het lichamelijk onderzoek kan zenuwprikkeling met meer zekerheid vastgesteld worden.

 

Om te bepalen welke zenuw bekneld zit, is de route van de uitstralende pijn in het been belangrijk (zie plaatje). Verder kijkt de arts naar spierkracht, de reflexen en het gevoel van de huid.

 

Een hernia is te zien op een MRI-scan.

 

Wat kun je eraan doen?
De pijn in het been wordt minder als de druk op de zenuw vermindert. De uitpuilende tussenwervelschijf zal moeten slinken, wat bijna altijd spontaan gebeurt.

 

In de eerste weken moet de rug zo min mogelijk worden belast, maar bedrust is niet nodig. U moet luisteren naar uw lichaam, houdingen afwisselen en gewoon in beweging blijven.

Pijnstillers helpen om deze periode te overbruggen.

 

Fysiotherapie kan ondersteunend zijn, met name voor vermindering van de toegenomen spierspanning en versterking van het rugspierkorset, maar fysiotherapie kan niet garanderen dat de pijn overgaat.

 

Bij ongeveer 70-80% van de mensen treedt vanzelf goed herstel op in een periode van twee tot drie maanden. Na 6 maanden is meer dan 85% van de mensen met een rughernia hersteld. 

 

Een operatie is te overwegen bij blijvende pijnklachten in het been, meestal langer dan 3 maanden. Deze keuze voor operatie moet U zelf maken, het hangt af van uw persoonlijke omstandigheden en hoe erg U de pijn ervaart. 

 

In sommige specifieke situaties is operatie in een eerdere fase zinvol of noodzakelijk.

 

Zie verderop de Consultkaart Hernia, over de keuze tussen afwachten of opereren bij een hernia.

 

(Bron: Nederlandse Vereniging voor Neurologie)

Hieronder staat een filmpje die gaat over de voor en nadelen van operen of afwachten:

Pijn in het been bij een hernia zit in een gebied van een zenuwwortel:

L4: in bovenbeen, meestal tot knie

L5: tot onderbeen en voet, vaak grote teen

S1: achterkant been tot kuit, soms hiel en onderkant voet

MRI scan met een rughernia

Zeven fabeltjes over hernia en rugklachten

In het gerenommeerde vakblad Spine (Vol. 29 nr.16 pag. 1818-1822) worden de volgende beweringen ontkracht:

    • Als er een hernia is vastgesteld is een operatie altijd noodzakelijk. Een hernia gaat in ongeveer 80% van de gevallen vanzelf ‘over’. De uitstulping van de tussenwervelschijf wordt door het lichaam opgeruimd. Dit slinken van de uitpuiling geeft vaak binnen 8-12 weken al vermindering van de pijn. Het kan wel een jaar of langer duren voor de hernia helemaal is verdwenen en ook op de MRI niet meer is te zien. De grootte van de hernia of de mate waarin op MRI lijkt of de wortel in de knel zit hangt niet samen met de ernst van de klachten die de patient ervaart. Als er eenmaal een hernia is vastgesteld is het dus niet zinvol om na enkele maanden opnieuw een MRI te maken.

    • Op röntgenfoto’s, CT en MRI kun je altijd de oorzaak van de pijn zien. Het komt vaak voor dat een patient veel last heeft in het been terwijl op de CT of MRI geen hernia of beknelling van de zenuw te zien is. We denken dan dat de zenuwwortel om andere redenen geirriteerd is. Het heeft dan geen zin om de te opereren: er is immers geen zenuwwortel die uit de knel gehaald moet worden.

    • Bij rugpijn moet je het kalm aan doen tot de pijn over gaat. Rugpijn komt heel vaak voor en is vaak een teken van slijtage en/of overbelasting. Het is dus belangrijk om niets te forceren, maar ook om gewoon te blijven bewegen. Wel is het zo dat die bewegingen die extra pijnlijk zijn vermeden moeten worden. Pijnstillers slikken is aan te bevelen omdat daarmee wordt voorkomen dat de patient verkeerd gaat bewegen, wat op zich ook weer pijn kan geven.

    • Rugpijn komt meestal van een ongeval of zwaar tillen. Rugpijn past meestal bij slijtage van de onderrug. Het kan ook wel eens komen van overbelasting.

    • Rugpijn leidt meestal tot invaliditeit. Rugpijn gaat meestal vanzelf over.

    • Iedereen met rugpijn moet een röntgenfoto laten maken. Rugpijn gaat meestal vanzelf over en past bij slijtage. Er zijn maar heel weinig mensen bij wie de rugpijn wordt veroorzaakt door een echte afwijking.

    • De belangrijkste behandeling is bedrust. Rugpijn komt heel vaak voor en is vaak een teken van slijtage en/of overbelasting. Het is dus belangrijk om niets te forceren, maar ook om gewoon te blijven bewegen. Wel is het zo dat die bewegingen die extra pijnlijk zijn vermeden moeten worden. Pijnstillers slikken is aan te bevelen omdat daarmee wordt voorkomen dat de patient verkeerd gaat bewegen, wat op zich ook weer pijn kan geven.

Hieronder staan de overwegingen naast elkaar t.a.v. wel of niet opereren bij een rughernia:

Dermatoomkaart van Lee: pijn bij een hernia zit meestal in 1 dermatoom (b.v. L5 of S1)

Zie ook informatie over Rughernia op Thuisarts.nl

Rugpijn maar geen hernia

Soms hebben mensen rugklachten, maar is er geen sprake van een rughernia of een afwijking die geopereerd kan worden.

Lees erover hier: Rugpijn maar geen rughernia