Wat is het?
De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. Dit wil zeggen dat de klachten en verschijnselen toenemen naarmate de ziekte langer bestaat. Het is duidelijk de meest voorkomende oorzaak van parkinsonisme. Met deze laatste term worden verschijnselen zoals traagheid, stijfheid, beven en loopstoornissen bedoeld. Andere oorzaken van parkinsonisme kunnen onder meer zijn doorbloedingsstoornissen (vasculair parkinsonisme), bijwerking van bepaalde medicijnen of andere hersenaandoeningen die soms erg kunnen lijken op de ziekte van Parkinson. Te denken valt aan Multipele Systeem Atrofie of Progressive Supranuclear Palsy.
In Nederland zijn circa 60.000 mensen bekend met de ziekte van Parkinson. Het kan op alle leeftijden beginnen, maar ontstaat vaker naarmate de leeftijd toeneemt; circa 10% van de patiënten is jonger dan 45 jaar. De aandoening is niet te genezen of af te remmen, wel zijn er verschillende medicijnen die een belangrijke verlichting kunnen geven van de klachten en hiermee een verbetering van de kwaliteit van leven.
Waar heb je last van?
Er kunnen veel verschillende klachten en verschijnselen ontstaan. Meest herkenbaar zijn onder meer de traagheid van bewegingen, de zachte stem, de voorovergebogen houding en het beven van één of beide handen. Dit laatste is de tremor, die overigens slechts bij circa 50% van de mensen aanwezig is. Behalve deze motorische symptomen kunnen vele andere klachten ontstaan, waaronder gedragsveranderingen, depressie, geheugenstoornissen, traagheid van denken, problemen met de stoelgang, slaapproblemen en een verminderd reukvermogen.
In het verloop van de ziekte treden schommelingen op in het motorisch functioneren (fluctuaties) met daarbij frequent ook onwillekeurige en overtollige bewegingen (de dyskinesieën). Dit laatste is een bijwerking van de Parkison-medicatie. Andere bijwerkingen die op kunnen treden zijn hallucinaties en verwardheid, evenals een verhoogde neiging tot gokken of meer behoefte aan seksualiteit.
Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson
Wat is de oorzaak?
Een belangrijk deel van de symptomen ontstaat door een tekort aan dopamine in de hersenen. Dit is een boodschapperstof. De cellen die dopamine maken, sterven geleidelijk af waardoor andere gebieden (de zogenoemde basale kernen) minder goed gaan functioneren. Waarom deze cellen afsterven, is onbekend. Ook ontstaan ophopingen van eiwitten in verschillende gebieden van de hersenen, bijvoorbeeld in de hersenstam en de hersenschors. Erfelijke aanleg speelt bij de minderheid van de patiënten (circa 10%) een rol.
Verschijnselen bij de ziekte van Parkinson. Niet alle kenmerken zijn bij alle patienten aanwezig
Behalve deze motorische symptomen kunnen vele andere klachten ontstaan, waaronder gedragsveranderingen, depressie, geheugenstoornissen, traagheid van denken, problemen met de stoelgang, slaapproblemen en een verminderd reukvermogen.
SPECT (DAT) scan bij de ziekte van Parkinson. Rechts minder uptake van dopamine in de kernen (basale ganglia) van de hersenen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Aan de hand van de klachten en de zichtbare verschijnselen, die veelal asymmetrisch beginnen, stelt de neuroloog de diagnose. Een nauwkeurig lichamelijk, neurologisch onderzoek is hierbij van grote waarde. Vaak wordt een CT- of MRI-scan van het hoofd verricht, vooral om eventuele andere oorzaken van de symptomen zo veel mogelijk uit te sluiten, maar als de neuroloog constateert dat het typisch de ziekte van Parkinson is, hoeft er geen scan gemaakt twe worden.
Heel soms wordt met een DAT-SPECT-scan gericht gekeken naar de hersencellen in de hersenstam die dopamine maken. Bij de ziekte van Parkinson is deze scan afwijkend. Dit is geen routineonderzoek en dit gebeurt alleen om bijzondere redenen, bijvoorbeeld als uw arts erg twijfelt of uw verschijnselen wel veroorzaakt worden door de ziekte van Parkinson.Meestal biedt een lichamelijk onderzoek voldoende zekerheid om de diagnose te stellen.
Het verloop van de klachten is ook van belang, soms wordt pas na een paar jaar duidelijk dat het om een andere ziekte gaat. Ten slotte past een goede reactie op medicijnen, dat wil zeggen een duidelijke afname van de klachten, bij de diagnose. Andersom is het ook zo dat wanneer iemand weinig tot niets merkt van de voorgeschreven medicijnen, twijfel moet ontstaan over de juistheid van de diagnose.
Wat kun je er aan doen?
De latere fase van de ziekte van Parkinson
Binnen ParkinsonSupport zijn nabestaanden, mantelzorgers en mensen met de ziekte van Parkinson in de latere fase van de ziekte geïnterviewd. Het doel was inzicht krijgen in deze fase waar tot op heden nog weinig aandacht voor was. Naast het ophalen van informatie stelden we de vraag: ‘Als u een tip mag geven aan iemand in een soortgelijke situatie, wat zou dat zijn?’ Die tips vindt u terug in deze acht praktische adviezen. U kunt deze film hieronder bekijken.
Verzorging bij de ziekte van Parkinson
In de video hieronder vindt U 10 tips voor goede parkinsonzorg voor verpleging en verzorging